Παραμορφωμένες Αφροδίτες

Παίρνοντας αφορμή από τα τόσο ενδιαφέροντα σχόλια, σχετικά με την εκπαίδευση σε θέματα επικοινωνίας θεραπευτή-ασθενούς, σκέφτηκα να περιγράψω, σε αυτό το post, ένα workshop στο οποίο συμμετείχα πριν από δύο χρόνια.

Το σεμινάριο οργανώθηκε από το Πανεπιστήμιο της Γενεύης, από την έδρα Εκπαίδευσης και Έρευνας στην Εκπαίδευση ασθενών με χρόνιο νόσημα.

Έχω παρακολουθήσει τα τελευταία 12 χρόνια γύρω στα 5 τέτοια εργαστήρια. Το πιο πρόσφατο ήταν φέτος – για το οποίο έγραψα πριν από 3 posts.

Το μέρος που γίνονται είναι πάντα το ίδιο, ένα γαλλόφωνο Ελβετικό χωριό, δύο ώρες από την Γενεύη.

Το θέμα ήταν οι Θρυμματισμένες Αφροδίτες (Vénus brisées).

Ήμασταν περίπου 30 συμμετέχοντες, 20 επαγγελματίες υγείας και 10 ασθενείς (2 με διαβήτη, 2 με σκλήρυνση κατά πλάκας και 4 με καρκίνο).


Σαν πρώτο βήμα χωριστήκαμε σε ζευγάρια. Μας έδωσαν σε κάθε ζευγάρι από μια γύψινη κεφαλή, αντίγραφο της αρχαιοελληνικής Αφροδίτης των Μεδίκων και μας ζήτησαν να πούμε τι σκέψεις μας προκαλεί συνειρμικά η παρατήρηση αυτού του προσώπου σε σχέση με την έννοια Υγεία.

Ακούστηκαν πολλά, με κυριότερη ιδέα αυτή της τελειότητας, του άψογου και το πόσο μας ηρεμούσε η θέα αυτού του τόσο ωραίου προσώπου.

Στη συνέχεια μας μοίρασαν μπογιές, μαρκαδόρους, καρφιά, λίμες, τρυπάνια ή άλλα αιχμηρά αντικείμενα και μας είπαν: «Σας ζητάμε να παραμορφώσετε, να επέμβετε με τα εργαλεία που σας δώσαμε, σε αυτό το πρόσωπο». Η ακριβής φράση στα Γαλλικά ήταν porter atteinte.

Εγώ, που ήμουνα μαζί με ένα Γάλλο γιατρό, ένοιωσα ότι μου ήταν αδύνατον να παραμορφώσω αυτό το όμορφο κεφάλι. Δεδομένου όμως ότι δεν γινόταν αλλιώς, αποφασίσαμε να ζωγραφίσουμε μόνο τρία δάκρυα, που θα κυλάγανε από το ένα μάτι. Πίστευα ότι έτσι δεν ήταν και μεγάλο το κακό που προξένησα. Επειδή επρόκειτο για κούφιο εκμαγείο, βάλαμε και στη μέσα μεριά, ώστε να μην φαίνεται, ένα κομμάτι κόκκινη πλαστελίνη, ορίζοντας ότι αυτό ήταν ένας όγκος στον εγκέφαλο.


Η συνολική διαδικασία κράτησε γύρω στη μισή ώρα. Μετά μαζευτήκαμε γύρω από κάτι δένδρα (ήταν καλοκαίρι και ήμασταν στο βουνό) και το κάθε ζευγάρι παρουσίασε αυτό που είχε κάνει.

Ήταν απίθανο να δει κανείς πως είχαν επιτεθεί και καταστρέψει οι περισσότεροι αυτό το τόσο ωραίο πρόσωπο, αλλά και να ακούσει τι είχαν να πουν γι αυτή τους την επέμβαση.

Μερικά αποσπάσματα από όσα ειπώθηκαν: «Δεν είναι πια άψογη αλλά είναι πιο κοντά μας και πιο ενδιαφέρουσα». « Είναι μια άλλη ομορφιά και αυτή» « Έτσι ήμουνα μετά την χημειοθεραπεία, αλλοιωμένη, αλλά με έβλεπα όμορφη».

Μετά μας είπαν: «Τώρα έχετε στη διάθεση σας νερό, σαπούνι, μπογιά άσπρη, γυαλόχαρτο, προσπαθήστε να την επισκευάσετε, να την αποκαταστήσετε και να την κάνετε όπως ήταν πριν.

Αρχίσαμε όλοι να πλένουμε να ξύνουμε για να φύγει το χρώμα να ξαναβάφουμε πάνω από τις μπογιές.

Ένοιωσα τεράστια απογοήτευση γιατί όταν πήγα να ξεπλύνω τα δάκρυα, έγινε μια μουτζούρα στο πρόσωπο της Αφροδίτης των Μεδίκων. Το αν ήταν μεγάλη η ζημιά ή όχι δεν είχε καμία σημασία. Δεν ήταν πια το άψογο εκείνο πρόσωπο που θαύμαζες και δεν χόρταινες να κοιτάζεις.

Οι ασθενείς δεν είχαν τόση βία να αποκαταστήσουν, μάλιστα κάποια είπε : «Αφού δεν γίνεται όπως πριν, δεν υπάρχει λόγος να προσπαθήσω».

Μας πρότειναν ένας από τους δύο μας να πάρει μαζί του την κεφαλή. Την έδωσα πολύ πρόθυμα στον Γάλλο. Δεν ξέρω γιατί, αλλά δεν ήθελα να την έχω εγώ.


Έχουν κάνει το ίδιο workshop άλλες 5 φορές μα διαφορετικές ομάδες.

Δύο φορές αντί για γιατρούς και νοσηλευτές, είχαν διοικητικούς υπαλλήλους νοσοκομείων και ανθρώπους από το χώρο των οικονομικών της Υγείας.

Στην προτροπή να επέμβουν αλλοιώνοντας την κεφαλή της Αφροδίτης, η πλειονότητα, έδωσε μία, την πέταξε κάτω και, μια και ήταν γύψινη, την θρυμμάτισε.

Ούτε μια φορά δεν συνέβη αυτό στις άλλες ομάδες.

Περιέγραψα αυτή την εμπειρία για να δώσω το στίγμα του πως αντιλαμβάνομαι την εκπαίδευση σε θέματα που έχουν να κάνουν όχι τόσο με γνώσεις αλλά με συμπεριφορά.

Αντιλαμβάνεται δε κανείς πόσο δύσκολο είναι να κάνεις τέτοια ή έστω και λιγότερο σύνθετα εργαστήρια.

Μέσα από αυτή τη διαδικασία, ένοιωσα πράγματα, αντιπαρατέθηκα συναισθηματικά με την αδυναμία μου να αποκαταστήσω (έστω και αν ήξερα βεβαίως ότι δεν είμαι Θεός) και προβληματίστηκα για το πώς διαχειρίζεται ο καθένας μας αυτή την αίσθηση.

Θα μπορούσα να είχα παρακολουθήσει μια καθ’ όλα τεκμηριωμένη διάλεξη με θέμα: «Τα όρια του γιατρού στην θεραπευτική αντιμετώπιση των ασθενών του». Νομίζω ότι δύο χρόνια ή και μερικές μέρες μετά, δεν θα θυμόμουνα τίποτα. Το workshop που περιέγραψα με προβληματίζει ακόμα.