Τα άσχημα νέα

Στην ειδικότητα μου, σε δύο περιπτώσεις ερχόμαστε αντιμέτωποι με την ανακοίνωση κακών νέων. Η μια είναι όταν πρέπει να πεις σε έφηβο ή νέο ότι του εμφανίστηκε διαβήτης, ότι δεν υπάρχει με τα σημερινά δεδομένα, αποτελεσματική θεραπεία και ότι χρειάζεται να κάνει από εδώ και πέρα, καθημερινά, μια σειρά ενεργειών όπως 3-4 ενέσεις ινσουλίνης και ανάλογες μετρήσεις σακχάρου από το δάκτυλο, να προσέχει την διατροφή του, κτλ.

Η δεύτερη είναι όταν πρέπει να ενημερώσεις κάποιον για την εμφάνιση επιπλοκής, λόγω της μακροχρόνιας ύπαρξης του διαβήτη, όπως π. χ. αρχόμενη νεφρική ανεπάρκεια.

Δεν έχω απόλυτα καταλάβει γιατί, ενώ την ανακοίνωση της εμφάνισης του διαβήτη μπορώ να την διαχειριστώ με τρόπο που να στηρίξει αυτόν που το πληροφορείται (είναι κάτι που το έχω δει και στην πράξη), η προοπτική ανακοίνωσης επιπλοκών με δυσκολεύει πολύ.

Ας μιλήσουμε για την αρχική ανακοίνωση. Είτε πρόκειται για διαβήτη είτε για άλλο νόσημα, συμπεριλαμβανομένου και του καρκίνου, θεωρώ ότι ο τρόπος που θα το πληροφορηθεί ο ασθενής είναι σημαντικός. Μπορεί να καθορίσει, σε μεγάλο βαθμό, την στάση του στο μέλλον.

Πέρα από τον προσωπικό τρόπο του καθενός, πιστεύω ότι υπάρχουν ορισμένες βασικές αρχές για τους θεραπευτές:

α) Να είναι ο θεραπευτής απόλυτα ειλικρινής με τον ασθενή του. Εδώ κατά τη γνώμη μου υπάρχει σωρεία αυθαίρετων ερμηνειών της έννοιας «ειλικρίνεια». Δεν σημαίνει ότι πετάς τη διάγνωση, σαν κοτρόνα στο κεφάλι του άλλου και αν αυτός επιζήσει, σημαίνει ότι το άντεξε. Φράσεις του τύπου: «έχετε καρκίνο και εκτιμώ ότι το προσδόκιμο επιβίωσης σας είναι περίπου 2-3 χρόνια» είναι πέρα από κάθε ηθική δεοντολογία και ίσως και ανόητες μια και κανείς δεν μπορεί να κάνει τέτοιες προβλέψεις.

β) Να του δώσει, πάντα με ειλικρίνεια, όλες τις δυνατότητες που έχει στη διάθεση του για να παλέψει, τονίζοντας τα θετικά σημεία, έτσι ώστε να μπορέσει ο ασθενής να πιαστεί από κάπου. Στον διαβήτη π. χ. μπορούμε να πούμε ότι δεν θεραπεύεται αλλά αντιμετωπίζεται, ότι δεν έχει κληρονομικότητα (ο νεανικός), ότι οι ενέσεις δεν πονάνε καθόλου, ότι γίνεται συνεχώς έρευνα για την οριστική λύση του προβλήματος. Όπως συνηθίζω να λέω: «πιστεύω ότι δεν θα γεράσεις έχοντας διαβήτη, γιατί πολύ νωρίτερα θα υπάρχει οριστική θεραπεία».

γ) Να κάνει τον ασθενή του να νοιώσει ότι δεν είναι μόνος του και ότι αυτός, σαν θεραπευτής, θα είναι μαζί του και θα τον βοηθήσει σε ό,τι χρειασθεί.

δ) Να απαντήσει σε κάθε ερώτηση, όσο ανόητη και αν του φαίνεται, όσες φορές και αν χρειασθεί να επαναλάβει το ίδιο πράγμα. Οι περισσότεροι ασθενείς μετά από μερικές ημέρες έχουν διατυπωμένες πολλές ερωτήσεις, κυρίως γύρω από τις επιπλοκές. Αν φοβόνται να τις θέσουν, μπορούμε να περιμένουμε, θα γίνει όταν οι ίδιοι είναι έτοιμοι.

Δεν βλέπω κανένα λόγο να απαριθμήσω όλες τις πιθανές επιπλοκές που ενδέχεται να παρουσιασθούν μετά από χρόνια, με μόνο γνώμονα το να είμαι σωστή στην ενημέρωση μου προς τον ασθενή.

ε) Να δώσει στον ασθενή του όσο χρόνο του χρειάζεται για να πενθήσει ή να επαναστατήσει, επειδή έχασε αμετάκλητα την υγεία του.

Φράσεις του τύπου: «έλα, όλα καλά θα πάνε, υπάρχουν πολύ χειρότερα», ή: «μην κάνεις έτσι, δεν βοηθάς τα πράγματα», «δεν είναι τίποτα σοβαρό, ένας άλλος τρόπος ζωής είναι και αυτός», ακούγονται συχνά από γιατρούς, που με όλη την καλή τους θέληση, πιστεύουν ότι έτσι μειώνουν τη βαρύτητα του προβλήματος.

Πολλές φορές βλέπουμε τον ασθενή μας να διατηρεί μια παράξενη ψυχραιμία, προκειμένου να μην επιβαρύνει τους δικούς του, οι οποίοι δείχνουν καταρρακωμένοι.

Η ενημέρωση και υποστήριξη των συγγενών, είναι εξίσου σημαντική με αυτή του ίδιου του ασθενούς. Συχνά, αυτοί χρειάζονται μεγαλύτερη στήριξη για να δοθεί ο απαιτούμενος χώρος σε αυτόν που έχει το πρόβλημα, να εκδηλώσει το φόβο του ή τη θλίψη του.

Πρέπει να μπορούμε, σαν θεραπευτές να δεχθούμε ότι, όσο και να θέλουμε να πλησιάσουμε, την ώρα εκείνη ο άνθρωπος που έχουμε απέναντι μας έχει το πρόβλημα και νοιώθει, ως προς αυτό, μόνος του.