Στην θέση του Άλλου

Διαβάζω τα αποτελέσματα μίας έρευνας που κάναμε, σαν Ομάδα Θεραπευτικής Εκπαίδευσης, μεταξύ Ελλήνων γιατρών και νοσηλευτών.

Η πλειονότητα συμφωνεί απόλυτα με το ότι:

· Οι επαγγελματίες υγείας θα πρέπει να ενημερώνουν αναλυτικά τους ασθενείς, και να τους βοηθούν να κάνουν οι ίδιοι επιλογές σχετικά με την φροντίδα του διαβήτη τους.
· Οι γιατροί θα πρέπει να μάθουν να αναγνωρίζουν τις ψυχολογικές επιπτώσεις που έχει η ύπαρξη του διαβήτη
· Οι επαγγελματίες υγείας που ασχολούνται με διαβήτη, θα πρέπει να εκπαιδεύονται σε μεθόδους επικοινωνίας με τον ασθενή.

Ακούω συνάδελφό μου να λέει στον ασθενή που έχει μπροστά του : «μα δεν μπορείτε επιτέλους να συνηθίσετε να βάζετε μόνο ένα κουτάλι λάδι στην σαλάτα σας , ώστε να χάσετε βάρος!»

Σε διάλειμμα τον βρίσκω να τρώει μια τυρόπιτα μεγέθους παντόφλας, λέγοντας μου ότι είναι η δεύτερη από το πρωί, αλλά «τι να κάνω μου είναι αδύνατον να αντισταθώ».

Η κόρη του ασθενούς μου, με παροτρύνει να τον νουθετήσω στο να χάσει βάρος.

Η ίδια είναι πολύ πιο παχύσαρκη και ξέρει ότι, αν παραμείνει σε αυτά τα κιλά, έχει λόγω κληρονομικότητας αυξημένη πιθανότητα να παρουσιάσει διαβήτη.

Όμως ανάλογα παραδείγματα βλέπουμε και εκτός του χώρου της Ιατρικής.

Πρωτοσέλιδο εφημερίδας παρουσιάζει τα αποτελέσματα έρευνας που δείχνει το πόσο δυσαρεστημένοι είναι οι Έλληνες με την ποιότητα των ειδήσεων των διαφόρων καναλιών. Κι όμως παρακολουθούν ακριβώς αυτά τα κανάλια τα οποία απορρίπτουν.

Έχω την αίσθηση ότι οι άνθρωποι, κρίνουν κατακρίνουν, νουθετούν «βάζουν τα πράγματα στη θέση τους», εξανίστανται με αυτά που βλέπουν στους άλλους, με απίστευτη ευκολία – χωρίς ποτέ να κάνουν οι ίδιοι οιαδήποτε αυτοκριτική σχετικά με την συμπεριφορά τους.

Μοιάζει να λειτουργούν σαν ο εγκέφαλος τους να ήταν δύο σκληροί δίσκοι, που δεν επικοινωνούν μεταξύ τους.

Οι συνάδελφοι απάντησαν με ειλικρίνεια στο ερωτηματολόγιο. Αν όμως o ασθενής τους ζητήσει να κάνει αυτός τις επιλογές του σχετικά με την θεραπευτική προσέγγιση του, οι περισσότεροι από αυτούς θα έβγαιναν από τα ρούχα τους. Θα το θεωρούσαν αδιανόητο και παράτολμο.

Δεν ισχυρίζομαι ότι είτε ο συγγενής είτε ο γιατρός πρέπει κατ’ανάγκη να ακολουθήσει ο ίδιος το διαιτολόγιο που προτείνει στον άλλον, αλλιώς δεν έχει δικαίωμα να μιλάει.

Αυτό που μου κάνει εντύπωση είναι το πόσο δεν αντιλαμβάνονται την δυσκολία του εγχειρήματος, όταν οι ίδιοι είναι ανίκανοι να το ακολουθήσουν.

Καταλαβαίνω, στην προκειμένη περίπτωση, δεν σημαίνει απλώς αντιλαμβάνομαι γνωστικά το τι γίνεται. Σημαίνει: μπορώ να νοιώσω την δυσκολία, να βιώσω όπως ο άλλος την αδυναμία και την απογοήτευση που προκύπτει από αυτήν.

Σε τελευταία ανάλυση, έχοντας κατανοήσει, δεν θα αλλάξουμε κάτι στην ουσία των πραγμάτων που πρέπει να γίνουν (αναφέρομαι στις ιατρικές οδηγίες). Θα τις δώσουμε όμως με ένα τρόπο που να περιέχει την κατανόηση της δυσκολίας, χωρίς κριτική και απόρριψη και κυρίως χωρίς την απαξίωση προς τον άλλον επειδή δεν τα κατάφερε.

Έτσι μπορεί να καταφέρουμε να επικοινωνήσουμε, είτε σαν γιατροί, αν πρόκειται για ιατρική σχέση, είτε σαν φίλοι, σύντροφοι ή απλώς συνομιλητές.

Ο καθένας μας κουβαλάει μερικές θεωρίες και ξεκαθαρισμένες θέσεις σχετικά με τα θέματα που απασχολούν την ζωή μας. Ακούω ανθρώπους που γνωρίζω καλά, να αναπτύσσουν την επιχειρηματολογία τους σχετικά με κάποιο θέμα και πολύ συχνά σκέφτομαι : «Μα σε ποιόν τα λέει αυτά, αυτός δεν είναι που στην ανάλογη περίπτωση συμπεριφέρθηκε ακριβώς με τον τρόπο που τώρα κατακρίνει;».

Είναι δύσκολο να βλέπουμε τα πράγματα και από την θέση του Άλλου. (Παρ’ όλο που αυτή είναι η βάση κάθε ηθικής σκέψης). Όταν μάλιστα η θέση του Άλλου είναι δύσκολη, δυσάρεστη, βεβαρημένη, τότε επιπλέον το φοβόμαστε.

Δεν θέλουμε να φανταστούμε ότι μπορεί να βρεθούμε σε μια ανάλογη δύσκολη θέση, είτε αυτό λέγεται αρρώστια, είτε διαζύγιο, είτε επαγγελματική αποτυχία.

ΔΕΝ ΜΑΣ ΑΦΟΡΑ!

Λέμε λοιπόν στον άλλον τι πρέπει να κάνει και θέλουμε να το κάνει γρήγορα και αποτελεσματικά, γιατί έτσι το ξορκίζουμε και από πάνω μας.

Έτσι, όταν αυτό που ξορκίζαμε μας συμβεί, είμαστε εντελώς ανυπεράσπιστοι και ευάλωτοι.

Διερωτώμαι αν, συμμεριζόμενοι την δυσκολία και την ενδεχόμενη αποτυχία ανθρώπων γύρω μας, θα μπορούσαμε να έχουμε καλλιεργήσει και κάποιες δικές μας άμυνες. Με αυτόν τον τρόπο και θα τους είχαμε προσφέρει πιο αποτελεσματική βοήθεια – ενώ παράλληλα θα είχαμε βοηθήσει και τον εαυτό μας.